Gent-Sint-Biekes

Enkele van de bestaande kasten leken al overbevolkt en tegelijk konden we niet meer draaien of keren in ons overvolle miniepiephuis...bovendien blijken èn de Gentse daken èn hun eigenaars nogal bijwillig... een nieuwe uitbreiding!

Reinout zorgde voor een wreed schoon plat dak in de buurt van Gent-Sint-Pieters, een nog wreder schoon welkomstcomité en bubbels.

En afleggerkastjes?

Voor een aflegger op grootmoeders wijze neme men:

een pollepeltje jonge werksterbijen
een weinig uitlopend broed (bijen die uit hun cel breken na het popstadium)
een raam met verse eitjes
enkele voedselramen
een raam met water
en een leeg raam

de rest wordt opgevuld met oude lappen stof (in dit geval was 't rood fluweel ; )

En nu maar hopen dat daaruit tegen volgend jaar een nieuw volkje groeit...

My kingdom for the queen bee

Het oorspronkelijke idee was eigenlijk traag groeien. En dan 'spring' je en voor je 't weet staat je minipiephuisje vol torens bijenkasten, jijzelf in  de krant, plakken je kleren vol met verf die eigenlijk aan die kasten moest hangen, en plakken de overblijvende stukjes kleren vol met bijenwas, honing en dode kamikazebijen.

Het kasten controleren lijkt ondertussen op een 'tour de Gand': fietskarretje laden (en altijd wel iets vergeten), een trappenbeklimming tot de hoogste verdiepingen en even genieten boven op de top, vooraleer je met de handen tussen de bijen duikt.

'Werken' aan de bijen houdt in dat je regelmatig nakijkt of de kast het wel goed doet: op hoeveel raampjes zitten er bijen? Vinden ze genoeg stuifmeel? Is de koningin nog aan de leg? En hoe vol zit de honingzolder?

Toen ik de kasten op de Vooruit ging nakijken, bulkte het van het stuifmeel en de honing. Alleen merkte ik na een tijdje dat het broednest wel vol zat met afgesloten broed (dit zijn de bijen die zich in een popstadium bevinden), alleen zag ik geen verse eitjes of larven, wat eigenlijk moet en wat dan zou betekenen dat de koningin er zeker tussen zit.

Paniek! Zou ik ze de vorige keer hebben geplet tussen een raam? Of zou ze al zijn gaan zwermen? Maar dan zou er toch minstens een koninginnencel moeten zitten.

Na alle ramen in de broekast nog eens te hebben nagezien, toch maar eens gekeken in de honingzolder. Normaal kan de koningin daar niet in, want ze raakt met haar dikke achterste niet door de koninginnenrooster. En oeps, zitten daar nu toch geen vier honingramen vol met verse eitjes en larven?
't Was even zweten, daar boven op het dak en zoeken naar de koningin in een bijenberg.

Maar na heel lang zoeken heb ik haar gevonden, en na een kortstondig verblijf in een luciferdoosje, heb ik haar langs de 'voordeur' naar binnen gelaten... Even durfde ik niet ademen, want als de bijen in gevaarstemming zijn (en dat waren ze wel na al mijn geroefel), bestaat het risico dat ze de koningin gaan 'inballen'. Ze vormen een bal bijen, die zodanig dicht op elkaar zit, dat ze de koningin verstikken.

Maar ik kon rustig terug uitblazen: de koningin kreeg een hoffelijke ontvangst, waarna ze door haar werksters rustig naar binnen werd gedragen, en ik de kast met een gerust gemoed weer kon sluiten.

En Provence il y a aussi des abeilles...

'Stadsboeren' betekent onder andere dat je niet langer dan een week weg kunt van je erf, maar vier dagen Provence kan nog net lukken, al mag je niet denken aan de kasten die staan te wachten op een laatste likje ecologische verf, de inox draad waarmee de raampjes moeten worden bespannen en de waswafels die daarin moeten worden gesmolten, laat staan aan de afleggers die dringend moeten worden gemaakt.

Raampjes,waswafels en afleggers? Elke ambacht zijn eigen vocabulaire...

Om de heimwee (en het schuldgevoel) wat af te bouwen, zijn we dan maar een praatje gaan maken met de naburige imker.

Hij heeft een dertigtal kasten, waarmee hij gaat reizen. De lavendel is daar een van de voornaamste drachten. Die geeft heel lekkere honing -een beetje korrelig weliswaar- maar heeft wel als nadeel dat de koningin om een of andere onverklaarbare reden stopt met eitjes leggen, waardoor er geen nieuwe bijen meer worden aangemaakt. Als je als imker dus niet tijdig ingrijpt, verzwak je je volken.

Maar ook op deze onbekende heester, met piepkleine roze bloempjes die naar niks ruiken, leken de bijen dol...

les 1: laat uw roker niet thuis staan

Kasten rondzetten in de stad is een ding, maar dan moet je er ook aan denken om alle materiaal altijd en overal mee te hebben.

: )

Gisteren, volle middag en in de stralende zon op een dak in de Burgstraat. Alle materiaal naar boven gesleept, pak aan, tabak bij en op het moment dat ik die wil aansteken, merk ik dat een essentieel instrument nog thuis staat...

...de beroker. Dit spacy ding is redelijk essentieel als je de bijenkast opendoet en daar een klein uurtje in staat te roefelen.

Een van de manieren waarop bijen communiceren, is via geurstoffen. Op het moment dat de kast wordt verstoord, begin de bijen een 'alarm'-geur te verspreiden, dat de hele kast aansteekt. Het gezoem gaat omhoog en er wordt een aanvalsoffensief ingezet tegen de indringer: de verdedigende werksters beginnen rond je hoofd te cirkelen en met hun poep vooruit te zoeken naar een plekje huid waar ze hun angel in kunnen achterlaten. En die angel verspreidt nog een veel sterker geursignaal dat zegt 'hier steken!', waardoor deeltjes van je pak, je handschoenen of -met een beetje pech- je vel na een tijdje een cactuseffect verkrijgen.

Met een beroker kun je dat ietwat beperken door die signalen te verstoren met rook... maar dan mag die natuurlijk niet thuis blijven staan

En de boekentoren deed ons verder dromen...

... bij het schilderen van de nieuwe kasten

Vooruit met de bij!

Een van de eerste daken die we in het vizier hadden, was de Vooruit: een Gents symbool met een vermoedelijk serieuze dakoppervlakte en dat binnen vliegafstand van drie Gentse parken.

Zouden de mensen van de Vooruit het misschien heel eventueel zien zitten om een paar bijenkastjes op het dak te houden?

Het begon met één mailtje, daarop volgden er nog heel wat over en weer en het enthousiasme groeide, zowel bij ons als bij de Vooruit. Een dakverkenning toonde een droomlocatie en toen verklaarden ook de leiding èn de buren van de Vooruit het luchtruim voor geopend.

Vanmorgen dus een megacamionette gehuurd, waarmee we de bijen gingen ophalen in Wortegem-Petegem. Aan de Vooruit stond een welkomstcomité, waarna de kasten werden verhuisd via de lift, de theaterzaal en dan nog enkele labyrinthische trappen tot...eindelijk

...het Gentse luchtruim!

Marijn zette nog de honingzolders op de kasten, zodat ze wat ruimte krijgen om te vullen.



©Reinout Hiel



Het weer kon niet beter, de Japanse kerselaar staat in bloei en de logistieke ondersteuning was gewoonweg onovertreffelijk. De imkers waren meer dan tevree (en vooral opgelucht dat de kasten zonder ontsnapte bijen boven zijn geraakt)

imkervrouwtje en imkermannetje                        ©Reinout Hiel

Woensdag volgt dan de eerste controle om te zien of ook de bijen wat zijn bekomen van hun reis.

De bijtjes

De imker

De eerste uitbreiding!

Zondag 3 april 2011. Bestaat er een betere plaats om bijen te plaatsen dan op het dak van een ontbijthuis in hartje Gent? De tuin van de zwer(m)vers, Le jardin bohémien: zelfs de naam klopt als een bus. Honing van het dak naar de boterham. Kan het mooier? Dat bijen kindvriendelijk zijn (en kinderen bijvriendelijk) mochten we meteen ervaren.

En waar we naartoe willen…

Op een zonnige zondagmorgen in de lente werd aan de ontbijttafel het idee geboren: waarom niet stadsimkeren in Gent? Ze deden het ons al voor in Londen, Parijs, Amsterdam en New York. Als er een stad is in België waar dit moet kunnen, dan toch wel in Gent zeker? Platte daken te over en langs elk water wel een bomenrij. Een week later leefde het idee nog en van dan af fietsten we met de neuzen in de lucht op zoek naar geschikte locaties.Het doel is om dit jaar uit te breiden naar een tiental kasten op de meest geschikte locaties, om dan in de komende twee à drie jaar het idee van stadsimker/landbouwer af te tasten en uit te bouwen. Zo Gentschalig en ecologisch mogelijk, met bakfiets en materiaal dat enkel werkt op lichaamskracht.

Hoe het begon...

Nadat we al enkele jaren hadden geëxperimenteerd met het kweken van eigen groenten in de volkstuin, waren we ons gaan afvragen of er ook geen andere dingen waren die we ‘zelf’ konden doen. Bijen houden bijvoorbeeld? Van een nobele onbekende imker hoorden we dat je het voor het werk niet moest laten: het nam immers slechts enkele uren per jaar in beslag. Tweedehandskasten werden aangevoerd uit Limburg, de lokale imkersvereniging gecontacteerd en enkele maanden later, begin mei 2009 had ik een zoemende wijndoos op schoot. De inhoud ervan werd overgeheveld in de pas opgeschuurde kasten en de bijtjes bouwden en vlogen dat het een lieve lust was, en dat in het centrum van de Brugse Poort. En moet het gezegd dat die ‘enkele uren per jaar’ een grove onderschatting waren? Maar het is die vriendelijke meneer van ganser harte vergeven. In 2010 volgde de eerste oogst. Het volk groeide aan dat het niet mooi meer was, er werd een 'aflegger' gemaakt en zo werd de tweede kast opgestart.